مرحله اول را میتوان از عصر عاشورا تا بازگشت به مدینه به حساب آورد. در این مرحله امام علیه السلام با این که در دست حاکمان ستمگری چون ابنزیاد و یزید اسیر بود، ولی برخوردش صریح و افشاگرانه بود و به طور کلی موضع گیری این دوره امام علیه السلام با موضع گیریهای آن بزرگوار در بقیهی عمر شریفش تفاوت اساسی دارد. در این دورهی کوتاه، روش حضرت پرخاشگرانه، افشاگرانه و هشداردهنده است. چنان که در کوفه در مقابل، حاکم جبار اموی عبیدالله – همان طور که اشاره خواهیم کرد – آن چنان سخن میگوید که ابنزیاد دستور میدهد او را بکشند. در کوفه همراه و همزبان با عمهاش زینب علیهاالسلام و خواهرش فاطمه علیهاالسلام سخنرانی میکند و مردم را تحریک مینماید و حقایق را افشا میکند.
در شام، چه در مجلس یزید و چه در مسجد، در برابر انبوه جمعیت، حقایق را با روشنترین بیان آشکار میسازد و این خطبهها متضمن حقانیت اهل بیت علیهمالسلام برای خلافت، و افشای جنایتهای دستگاه حاکم موجود و هشدار تلخ به آن مردم غافل و ناآگاه است.
[صفحه ۵۲]
برگرفته از کتاب نقش امام سجاد علیه السلام در رهبری شیعه نوشته آقای محسن رنجبر